Quán sát tâm để thấy nhân quả khi làm việc bố thí hay cúng dường.
Chẳng hạn, quí vị thấy con người có những tính khí khác nhau. Tính khí của một người là kết quả của nghiệp đã hoàn tất trong những kiếp trước .
Ví dụ, trong một tiền kiếp trước, quí vị đã hoàn tất một thiện nghiệp, như bố thí, giữ giới hay bát quan trai giới, hoặc hành thiền. Và quí vị làm công việc đó với ước nguyện mạnh mẽ được hưởng những dục lạc trong tương lai. Có lẽ quí vị nguyện rằng thiện nghiệp mà quí vị làm đây sẽ được sanh làm người giàu sang trong các kiếp sống tương lai, hoặc nguyện rằng nó sẽ cho quả tái sanh trong thiên giới, nhờ vậy quí vị có thể được thọ hưởng những thiên lạc. Và nếu, do nhờ thiện nghiệp đó, quí vị được tái sanh làm người, quí vị sẽ có một ước muốn thọ hưởng các dục lạc mãnh liệt. Như qúi vị sẽ có một tính khí tham.
Cũng có thể quí vị đã hoàn tất thiện nghiệp với sân. Chẳng hạn, quí vị làm việc bố thí hay cúng dường, nhưng với tâm sân: Có lẽ do quí vị không thích đi chung, hay có lẽ quí vị cãi nhau với người khác về cách điều khiển việc bố thí, hay quí vị nổi sân với những người thọ nhận, hay quí vị cảm thấy bất mãn với những vật quí vị đang cúng dường. Quí vị cũng có thể giữ bát quan trai giới với tâm sân: sân vì quí vị không được ăn chiều, hay chán vì quí vị không được xem ti vi... và nếu, do thiện nghiệp ấy, quí vị được tái sanh làm người, quí vị là người rất dễ nổi sân và hay chán. Quí vị sẽ có một tính khí sân.
Cũng có thể quí vị đã hoàn tất thiện nghiệp với tâm kiêu mạn, tức so sánh việc làm của mình với người khác: “Đồ cúng dường của những người khác quá tầm thường; của ta tốt hơn nhiều!”, “ Hắn luôn phạm giới, còn giới của ta thì trong sạch”, “ Cô ta chẳng bao giờ định tâm được. còn ta có thể nhập thiền suốt sáu tiếng”, “ Ta thấy được hai trăm kiếp quá khứ, còn hắn chỉ thấy được có hai kiếp”, “Cô ta cúng dường món ăn quá ngon; điều đó đâu cần thiết. Ta cúng dường món ăn thường thôi; thế đủ tốt rồi”, “ Ta là một người xấu, giữ giới đối với ta phỏng có ích gì” hay “ Ta suy nghĩ quá nhiều; như vậy không thể hành thiền được. Ta sẽ chỉ đi làm các việc phước mà thôi! So đo thiện nghiệp của mình theo cách này là mạn: mạn hơn, mạn bằng và mạn kém. Nếu do nghiệp đó, quí vị được tái sanh làm người quí vị sẽ có tánh khí kiêu mạn: luôn luôn so sánh mình với người khác. Nguyên tắc này cũng áp dụng cho những người có tính khi ghen tị hoặc đố kỵ và những người có tánh si có lẽ đã hoàn tất thiện nghiệp mà không hiểu biết qui luật của nghiệp, không hiểu biết rằng nghiệp họ đang làm là thiện nghiệp, và không hiểu biết rằng nghiệp ấy có thể tạo ra tái sanh.
Cũng có thể quí vị đã hoàn tất thiện nghiệp với tâm từ mạnh mẽ, như khi thực hiện việc bố thí hay cúng dường, quí vị làm với ước nguyện lớn lao mong cho những người thọ nhận được lợi ích từ sự bố thí của mình. Hay như khi tránh sát sanh quí vị cũng có lòng đại từ đối với những chúng sanh khác. Cũng có thể quí vị đã thực hành thiền tâm từ thành thói quen. Và nếu do cận định của thiền tâm từ đó, hay do một thiện nghiệp làm với tâm từ đó quí vị được tái sanh là người, quí vị sẽ có một căn tánh từ ái.
Hoặc trong một tiền kiếp trước, quí vị đã thực hiện việc cúng dường với sự hiểu biết đúng về qui luật của nghiệp, nghĩa là hiểu rằng: “ Nghiệp này có thể tạo ra sự tái sanh trong nhân giới hoặc thiên giới:, “ nghiệp này có thể là một nhân hỗ trợ cho sự chứng đắc Niết bàn”, Thậm chí quí vị đã phát triển được trí tuệ mạnh mẽ như minh sát trí chẳng hạn. Hoặc hành thiền minh sát trên danh sắc của người thọ nhận, trên sắc của vật cúng dường, và trên danh sắc của chính mình. Và nếu, do nhờ thiện nghiệp đó quí vị được tái sanh làm người, quí vị sẽ có một căn tánh trí tuệ, và một cái tâm sắc bén. Và nếu nghiệp lực ấy tạo ra quả của nó ngay trong kiếp này bao gồm cả minh sát trí như hành xả trí chẳng hạn, quí vị sẽ có trí tuệ cực kỳ mạnh mẽ và sắc bén để chứng ngộ Niết bàn.
Thien su Pa Uak